Saturday, September 6, 2014

අධිතයිරොයිඩතාව

මේකත් තයිරොයිඩ් කතාවක්. අධිතයිරොයිඩතාව (හෙවත්  Hyperthyroidism ) කියන තත්වය ගැන මුලින්ම වචනයක් කියන්න ඕනේ. තයිරොක්සින් හෝර්මෝනය වැඩිවීම නිසා මේ තත්වය ඇතිවෙනවා.මෙහි රෝග ලක්ෂණ හැටියට බර අඩුවීම, කළබල ගතිය, තරහ යාම, නොරිස්සුම් සහගත භාවය, වෙව්ලීම, අධික දහඩිය, පපුවේ වේගවත් ගැස්ම (සමහර විට දරුවන් නැතිවීමත් විය හැකි )  ඇස් ඉදිරියට නෙරා ඒම සමහර රෝග තත්ව වලදී සිදු වෙනවා.




දැන් පාඩම ඇති. ඇයි මේවා කියන්නේ කියලා බලමු.
සුපුරුදු පරිදි පේරාදෙණිය වෛද්‍ය පීඨයේ න්‍යශ්ටික වෛද්‍ය සායනයේ මම දැකපු සත්‍ය සිදුවීමක්.
මේ රෝගියාත් කාන්තාවක්. (තයිරොයිඩ් සම්බන්ධ රෝග වැඩිපුරම හැදෙන්නේ කාන්තාවන්ට, ඒ හින්දා වෙන්න ඇති කතා හැම එකටම වාගේ කාන්තාවන් ප්‍රධාන වෙන්නේ ) මේ රෝගී කාන්තාවගේ ප්‍රශ්නය අධිතයිරොයිඩතාව. මුලින් කිව්ව රෝග ලක්ෂණ සියල්ලම පාහේ මේ කාන්තාවට තිබුනා. ප්‍රතිකාර පටන්ගෙන බොහොම ටික කාලයක් වෙනවා. ප්‍රතිකාරය තීරණය වෙන්නේ ප්‍රාථමික හෝ ද්විතික හේතුවක් නිසාද යන්න මත. වැඩේ පෙනුමට හරි සරළයි. රෝග ලක්ෂණ ටික තියනවා, රුධිර පරීක්ෂාවකින් සහතික කරන්න පුළුවන් අධි තයිරොයිඩතාව. ඊට පස්සේ ස්කෑන් එකකින් බලලා රෝගී තත්වය හරියටම හොයාගෙන ප්‍රතිකාර කරනවා. එච්චරද?

කතාව ඔය කියන තරම් සරළ නෑ. ඒ මොකද කියනවා නම් ප්‍රතිකාර කරන්නේ මනුස්සයෙකුට නිසා,පරීක්ෂණ වාර්තාවලට බෙහෙත් කළා නම් රිපෝට් නෝමල් වෙනකම් බෙහෙත් කරන එක කොච්චර ලේසිද. හරි දැන් මේ ලෙඩාව බලලා, රුධිර පරීක්ෂණ වලට ලේ ගන්න ඉන්නේ.

ලෙඩෙකුට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී සායනික ඉතිහාසයේ වැදගත් කොටසක් වන සමාජීය තොරතුරු හරිම සංවේදී. සමාජීය ගැටළු ගොඩාක් උඩ රෝගියා ඉන්න වෙලාවක කොච්චර බෙහෙත් පෙති  දුන්නත් ලෙඩ හොඳ වෙන්නේ නෑ. සමහර විටක එක උපදේශයක් විතරක් ඒ රෝගීන් සුවපත් වෙන්න ප්‍රමාණවත් වෙන වෙලාවල් තියනවා. දැන් මේ රෝගියාගේ විස්තර අහලා බැළුවා.  බලාගෙන යනකොට මේ රෝගී තත්වය අවුරුදු පහක් හයක් විතරම තිබිලා තියනවා. කිසි ප්‍රතිකාරයක් කරලා නෑ. මේ කාන්තාව රජයේ රැකියාවක් කරන කෙනෙක්. වයස තිස් හයක් විතර මට මතක හැටියට. විවාහකද කියලා මම ඇහුවා. ටිකක් නිහඬව ඉඳලා මෙහෙම කිව්වා. විවාහ වෙලා හිටියා පස්සේ දික්කසාද වුනා කියලා. පෞද්ගලික දේවල් නිසා එතනින් එහාට ඒ ගැන මම අහන්න ගියේ නෑ. හැබැයි මේ කාන්තාව ඒ කතාව මට කිව්වා.එහෙම කියන්න හේතු වුනේ මම ඒ කාන්තාවට අධි තයිරොයිඩතාවයේ රෝග ලක්ෂණ ගැන කියා දුන්න නිසා කියලා මට හිතුනා.

 මේ කාන්තාව විවාහ වෙලා තිබුනේ වයස විසි හයෙන් විතර. සැමියාත් රජයේ රැකියාවක් කරලා තිබුනේ. විවාහයෙන් පස්සේ සැමියාගේ ගෙදර වාසයට ගිහින් තිබුනා. විවාහයෙන් පසු පළවෙනි අවුරුදු දෙක විතර කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැතිව සතුටින් ඉඳලා තියනවා. දරු සුරතල් බලන එක ටික කාලයක් කල් දාලා තියෙනවා, ඒකට හේතුව තමා මේ කාන්තාවගේ රැකියාවේ විභාගයකට ලෑස්ති වෙමින් සිටීම.විවාහයෙන් අවුරුදු දෙකකට විතර පස්සේ , විභාගයටත් පස්සේ, එතෙක් කල් හොඳට හිටපු නැන්දම්මයි ලේලියි ටික ටික කෙහෙවළු පටලව ගන්න පටන්ගෙන.  ඊට ටික කලකට පස්සේ මේ කාන්තාව සැමියා එක්කත් නිතරම රන්ඩු සරුවල් කරන්න පටන්ගෙන.මේ කාන්තාවට කිසිම කෙනෙක් රුස්සන්නේ නැතිලු. ඒ කාලේ හරියට දාඩිය දැම්මලු, කෙට්ටු වෙලා ඇට පෑදිලාලු හිටියේ. මේ කාන්තාවගේම වචන වලින් කියනවා නම් යක්සනියෙක් වගේලු හිටියේ. ( ප්‍රතිකාර නොකළ අධිතයිරොයිඩතාවයෙන් පෙළෙමින් ඉඳලා තියනවා )

 කොහොම වුනත් සැමියා මේ කාන්තාවට ආදරෙයිලු. මේ ප්‍රශ්න වලින් බේරෙන්න නැන්දම්මා ලේලී දුරින් තියන්න , කුළියට ඇනෙක්ස් එකක් අරගෙන ජෝඩුව ඒකේ පදිංචියට ගියාලු. ඒ වුනත් ප්‍රශ්නෙ විසඳිලා තිබුනේ නෑ. දරු පල නැති නිසා මේ ප්‍රශ්න ඇතිවෙනවා කියලා හිතුන නිසා ඒ සම්බන්ධ වෛද්‍යවරයෙක්ගෙන් ප්‍රතිකාර  ගන්නත් ගිහින්. ( හැබැයි මේ වෙලාවෙදිවත් තයිරොයිඩ් තත්වය බලන්න ලේ පරීක්ෂා කරලා නෑ  )   කොහොමින් කොහොම හරි දිගටම සැමියා මේ කාන්තාව එක්ක හොඳින් ඉන්න උත්සහ කරලා තියනවා. මේ කාන්තාව කියන විදිහට එයාගේ සැමියා කවදාවත් වචනයක්වත් කියන්නේ නෑලු, අතක් උස්සලා නෑලු. ඒ වුනාට මේ කාන්තාවම කියනව තමන් කොච්චර නපුරු විදිහට සැමියාට සැලකුවද කියලා.හැමදාම ගෙදර බහින්බස් වීම්ලු. අන්තිමට දික්කසාදයෙන් සියල්ල අවසන් වුනාලු. ඒ වුනත් සැමියා වචනයක් සැරෙන් කියලා නෑ.

කොහොම හරි දික්කසාදයෙන් අවුරුද්දකට දෙකකට විතර පස්සේ වෙනත් අසනීපයකට බෙහෙත් ගන්න ගිය වෙලාවක වෛද්‍යවරයාට සැක සිතුනු නිසා තයිරොයිඩ් හෝමෝන පරීක්ෂා කරලා රෝග තත්වය හොයාගෙන.ප්‍රතිකාර පටන් අරගෙන. ඊට මාස තුනකට විතර පස්සේ තමයි අපේ සායනයට ඇවිත් තිබුනේ. දැන් ඉස්සර හිටියාට වඩා සෑහෙන්න හොඳයිලු. හැබැයි තාම නිට්ටාවට සුව වෙලා නෑ. සුව වෙමින් තියෙන්නේ. මේ කාන්තාවගේ තරහ යාම නොරිස්සුම් සහගත භාවය දැන් ටික ටික අඩු වේගෙන යනවා.

මම ඇහුවා දැන් මොකද හිතෙන්නේ කියලා. මේ කාන්තාව කියන්නේ මෙහෙම කතාවක්. පව් අර අසරණ මනුස්සයා (සැමියා ) අවුරුදු ගානක් මගෙත් එක්ක වචනයක් කියන්නේ නැතිව හිටියා. මේ ලෙඩේ මුලින්ම හොයාගත්තා නම් ඒ මනුස්සයට මගෙත් එක්ක ඉඳලා විඳවන්න වෙන්නේ නෑනේ. දැන් ඉතින් මොනවා කරන්නද.

එතනින් එහාට හොයන්න මම උත්සහ කලෙත් නෑ. එහෙම විස්තර අහන්න ගියා නම් ඒවා ඕපා දූප නිසා.

මට ප්‍රශ්න කීපයක් තිබුනා. අවුරුදු ගානක් ඔහොම තරහායන , බැන වදින, සහ නොරුස්සන කෙනෙක් එක්ක ඉන්නකොට ඒ සැමියාට නිකම්වත් මේ කාන්තාව වෛද්‍යවරයෙකුට පෙන්නන්න හිතුනේ නැද්ද? අනික ඔය අවුරුදු ගානට අඩුම ගානේ හෙම්බිරිස්සාවකටවත් බෙහෙත් ගන්න ගිය වෙලාවක ඒ බලපු වෛද්‍යවරයෙකුට මේ කාන්තාවගේ රෝගී තත්වය පෙනුනේ නැද්ද? ඇඟට පතට අමාරු ගතිය නිසා, පපුවේ ගැස්ම වැඩි නිසා, දාඩිය දැමීම වැඩි හින්දා හින්දා මේ කාන්තාවට ඔය අවුරුදු ගානට බෙහෙත් ටිකක් ගන්න යන්න හිතුනේ නැද්ද?

අන්තිමට , ලෙඩේ හොයාගෙන බෙහෙත් පෙති වලින් සනීප කරනකොට ඒ රෝගියාගේ ජීවිතයේ ආපස්සට ගිහින් හදන්න බැරි තරම් දේවල් සිදුවෙලා ඉවරයි . බෙහෙත් පෙති වලින් විතරක් හැම දෙයක්ම  සුව කරන්න පුළුවන් උනා නම් මේ ලෝකේ කොච්චර හොඳ තැනක් වෙයිද කියලා මට හිතුනා.

Tuesday, September 2, 2014

ලෙඩෙක්


සමහර විට අපිට  නොසිතූ වෙලාවක නොසිතූ අකරතැබ්බ වලට මුහුණ දෙන්න සිදු වෙනවා.පසුගිය දවසක තිරිකුණාමලයේ විනෝද සංචාරයක් ගිය මටත් වුනේ එහෙම වැඩක්.දවස් දෙකක මේ සංචාරයේ පළවෙනි දවසේ නවාතැන වුනේ නිලාවැලි වෙරළ ආසන්නයේ පිහිටි මහජන බැංකුවේ නිවාඩු නිකේතනය.  මහනුවර ඉඳලා තිරිකුණාමලයට යනකොට තරමක් හවස් වුනා. හැබැයි හවස් වුනා කියලා කට්ටිය චාරිකාවේ වැදගත්ම වැඩේ අතහරින්න කැමති වුනේ නෑ. ඒ තමා මුහුදේ නාන එක. කට්ටියම හැකි ඉක්මනටම මුහුදු වෙරළට ගියා. හැබැයි ඒ වෙනකොටත් වෙලාව හවස හයට විතර ඇති. කළුවරත් වැටීගෙන එනවා.

ඔන්න කට්ටිය මුහුදු වෙරළට ආවා.තීරණය එල්ලේ ගහන්න. කණ්ඩායම් දෙකකට බෙදුනා. බොහොම උද්වේගකර එල්ලේ තරඟ දෙකක් පැවැත්වුනා .ටිකකින් ආලෝක තත්වය අයහපත්. බෝලෙ පෙනෙන්නේ නැති තරමට කළුවරයි. එල්ලේ ක්‍රීඩාව නැවැත්තුවා. දැන් කට්ටියම පිට්ටු ගහන්න තීරණය කළා. (පිට්ටු ගහන්න දන්නේ නැති අය දන්න කෙනෙක් ගෙන් අහ ගන්න ) කොහෙන් කොහෙන් හරි පොල්කටු දෙකකුයි තැඹිලි කෝම්බෙකුයි කොරළ් පර කෑල්ලකුයි හොයාගත්තා. වැඩේ හරි. කාසියේ වාසිය අනුව මුලින් පිට්ටු කඩන කණ්ඩායම මගේ කණ්ඩායම.
පිට්ටුව කඩලා දුවන්න ගත්තා. කළුවරයි වෙරලේ පොඩි පොඩි වලවල් වැලි  කඳු බෝතල් කටු එහෙම හැම තැනම. මම දුවගෙන යනකොට වලකට කකුල ගිහින් හැරවිලා වැටුනෙ නැද්ද හරියට කෙසෙල් ගහක් කැපුවා  වාගේ. ක්‍රීඩාශීලීත්වය උපරිම වෙලාවක්. නැගිටලා දුවන්න ඕනේ. හැබැයි මාර වැඩේ. දුවන්න තියා නැගිටගන්න බෑ. ඒ මදිවාට ඉවසන්න බැරි තරම් වේදනාවක්. කකුල හොලවන්නවත් බෑ , වේදනාව වැඩි වෙනවා.වටේ හිටපු අනික් කට්ටිය බලනවා මම මොකද කරන්නේ කියලා. දෙපයින් හිටගන්න බෑ වැටෙනවා. දරුණු මාංශ පේශී ඉරී යාමක්.
දුක යනු සෙල්ලම එතනින්ම අහවර වීම සහ මුහුදේ නෑමට නොලැබීමයි.  බොහෝම අමාරුවෙන් සගයන් දෙදෙනෙකුගේ උදව්වෙන් නොන්ඩි ගගහා වේදනාව දරාගෙන නවාතැනට ආවා.නවාතැනට ඇවිත් නාලා කකුලට බැන්ඩේජ් එකක් දාලා වේදනා නාශක පෙත්තක් බීලා පොඩ්ඩක් නිදාගන්න බැළුවා. මොන නින්දද? වේදනාව එන්න එන්නම වැඩී. දරාගන්නම බෑ. අම්මයි තාත්තයි නංගීයි ලඟම ඉඳගෙන ඉන්නවා ,වේදනාවෙන් ඇඹරෙනකොට ටිකක් හරි සහනයක් ඒ අය ළඟ ඉන්න එක.කකුල හොලවන්නවත් බෑ. මොනවා කරන්නද, යමු ඉස්පිරිතාලෙට. අන්තිම තීරණය ඒක. දොස්තර වුනත් අසාධ්‍ය ලෙඩෙක් වෙන වෙලාවක් එනවා
.




 කොහොමද ඉස්පිරිතාලෙට ගෙනියන්නේ? ත්‍රිවීල් එකක? අඩි හයක් උස කෙනෙක් කකුල නවන්න බැරිව ඉන්නකොට කොහොමද තීවීල් එකක යන්නේ? චාරිකාව ආව බස් එකෙන්ම මාව ඉස්පිරිතාලයට එක්කගෙන යන්න පිටත් වුනා. දැන් තව ප්‍රශ්නයක්. ඩ්‍රයිවර් මහත්තයාට ප්‍රශ්නයක්. "දැන් මහත්තයා ඉස්පිරිතාලෙට ගියොත් ටිකට් කපන් නැතිවෙයිනේ? එතකොට කොහොමද හෙට යන්නේ? " මම වේදනාවෙන් දඟලනකොට මේ ඩ්‍රයිවර් කාරයා මෝඩ ප්‍රශ්න අහනවා. මම කියලා ටිකට් කපාගන්නම් කිව්වම මනුස්සයා ඒක පිළි අරගෙන බස් එකේ ගමන පටන් ගත්තා.
තවත් ප්‍රශ්නයක්.  කොහෙද දැන් ඉස්පිරිතාලෙ තියෙන්නේ? පාරේ හිටිය මිනිස්සුන්ගෙන් අහ අහ ඉස්පිරිතාලෙට යන්න ගියා. පරංගියා කෝට්ටේ ගියා වගේ පාර වැරදි වැරදි ඉස්පිරිතාලෙට ගියා. රෝගියාගේ වේදනාව උත්සන්නයි. කොහොම හරි ඉස්පිරිතාලෙට ගියා. ගේට්ටුව ගාවදී තවත් ප්‍රශ්නයක්. බස් එකක් ඉස්පිරිතාලෙ ඇතුලට දාන්න දෙන්න බෑ කියලා ආරක්ශක නිළධාරියා කියුවා. මගෙත එක්ක ඒ වෙලාවෙ බස් එකේ ගිය බන්දුල අයියා මෙහෙම කිව්වා "දොස්තර කෙනෙක් තමයි මේ ලෙඩ වෙලා තියෙන්නේ ඇවිදින්න බෑ, බස් එකේ ආවේ කකුල නවන්න බැරි හින්දා" නොඇරුනු ගේට්ටුව ඒ වෙලාවෙ විවර වුනා. හැබැයි බන්දුල අයියා ඒ කියපු විදිහට බස් එකේ ගිය අපි ඔක්කොටම හිනා.
ජීවිතේ දෙවනි වතාවට රෝද පුටුවක ගිහින් හදිසි අනතුරු වාට්ටුවට ඇතුලත් වුනා. ත්‍රිකුණාමලයේ රෝහල නම් අති විශිෂ්ටයි. අළුත් ගොඩනැගිලි. හරිම පිරිසිදුයි. රෝගීන් ඇතුලත් කරන තැන විශිෂ්ටයි.ඔක්කොම පරිඝනක ගත කරලා. නම, වයස, ග්‍රාම සේවක කොට්ඨාශය ඔක්කොම අහලා ටයිප් කරලා ප්‍රින්ට් අවුට් එකක් දෙනවා ටිකට් එකේ මුල පිටුව හැටියට. මම මේකට විශිෂ්ටයි කියන්නේ හේතු කීපයක් නිසා.
 පසු කාලීනව සමීක්ෂන එහෙම කරන කෙනෙකුට මේ ඉලෙක්ට්‍රොනික් දත්ත ගබඩාව ඉතාම පහසුවක්. මොකද කියනවා නම් රෝගීන් ගැන දත්ත ඉතා පිළිවෙලට පහසුවෙන් ලබාගත හැකි පරිදි ගබඩා වෙලා තියනවා. ඒ වගේමයි (lol :P ) වෛද්‍යවරුන්ගේ මුතුවන් අකුරින් ලියන දත්ත වලට වඩා මේ දත්ත කියවන්න පුළුවන්. අනික හරිම ඉක්මන්.
 දැන් ඉතින් හදිසි අනතුරු වාට්ටුවට ආවා. විනාඩියක් විතර රෝදපුටුවේ වේදනාවෙන් ඉන්නකොට හෙද නිළධාරියෙක් ඇවිත් ඇඳකට දාන්න කිව්වා. වෛද්‍යවරයෙක් ඇවිත් බලලා කතා කරලා අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා දුන්නා. හෙද නිළධාරීන්ගේ සහ වෛද්‍යවරයාගේ මෙන්ම ඇටෙන්ඩන්වරුන්ගේද සැලකිල්ල උපරිමයි.විශේෂයෙන් කියන්න ඕනේ මේ හෙද නිළධාරින් සියල්ලම දෙමළ , ඒ අයට සිංහල හොඳට බෑ, හැබැයි කැඩිච්ච සිංහලෙන් හා ඉංග්‍රීසියෙන් මා එක්ක කතා කරලා උපරිම සුව පහසුව සැලසුවා. හැම රෝගියාටම මෙහෙමද නැතිනම් මම වෛද්‍යවරයෙක් නිසා මට විශේෂ සැලකිල්ලක්ද දන්නේ නෑ.

කොහොම හරි පැය කීපයක් රෝහල්ගත කරලා ප්‍රතිකාර කළාට පස්සේ තරමක් වේදනාව අඩු වුනා. වෙනත් අමාරුවක් නැති නිසා ටිකට් කපාගෙන ආපසු යන්න පිටත් වුනා. ඒ එන ගමන් තව තව දේවල් දැනගන්න ලැබුනා. එතන හිටපු සිංහළ ඇටෙන්ඩන්ලා කීප දෙනෙක් මා සමඟ ගිය පවුලේ කට්ටිය හා මිතුරන් කීප දෙනා එක්ක බොහොම හිතවත් වෙලා. යනකොට රෝදපුටුව බස් එක ලඟටම තල්ලු කරගෙන ආවා. සර් මේ පැත්තෙ ආවොත් ඇවිත් යන්න කියන තරම් ඔවුන් සුහදයි.මමත් ඉතින් පේරාදෙණිය රෝහල/ න්‍යශ්ටික වෛද්‍ය ඒකකය පැත්තෙ ආවොත් කතා කරන්න කියලා පිටත් වුනා.

 සතියක් විතර නොන්ඩි ගහන්න වුනත් , දවස් කීපයක් නිවාඩු දමන්න වුනත් මේ සිදුවීමෙන් පාඩම් කීපයක් ඉගෙනගත්තා.එයින් වැදගත්ම එක තමයි මේ. අපි ළඟට එන්නේ අසරණ වෙච්ච රෝගීන්. ඔවුන්ගේ වේදනාව තේරුම් නොගන්නාතාක් කොච්චර බෙහෙත් කළත් සුව වෙන්නේ නෑ කියන එක. වේදනාවක් විඳින්නම ඕනේ ඒකෙ කටුක රසය තේරුම් ගන්න, එහෙම නැතිව , වේදනාවෙන් කෑගහන ලෙඩෙකුට සැර වැර කලා කියලා බැන්නා කියලා ඒ වේදනාව අඩු වෙන්නේ නෑ . මේක සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ හැමෝටම අදාලයි. සරළව කියනවානම් වෙදෙක් වෙන්න කළින් ලෙඩෙක් වෙලා ඒ අත්දැකීම ලැබීම ගොඩක් දේවල් හිතන්න පොළඹවනවා.