හැමෝම එහෙම නෑ

මේ ඇත්තම කතා දෙකක්. හැබැයි හැමෝමත් මෙහෙම නෑ.

කතා දෙකක්. කතා දෙකම නර්ස් නෝනලා ගැන.
පළවෙනි කතාව, රෑ අටට විතර , ටිකක් වයසක දෙමළ මනුස්සයෙක් වාට්ටුවට ඇතුලත් වුනා. හේතුව හෘදය වස්තුව සම්බන්ධ රෝගයක් (Heart failure).ලෙඩා ඇතුලත් කරලා අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර දුන්නට පස්සේ නර්ස් නෝනා කෙනෙක් ආවා. මේ ලෙඩා ගැන අහන්න. බලාගෙන යනකොට මේ නර්ස් නෝනා තමයි මේ ලෙඩාව ඉස්පිරිතාලෙට එක්ක එන්න බෙහෙත් ගන්න යන්න කියලා උනන්දු කරවලා , ඒ මදිවට ත්‍රීවිල් එකට ගාස්තුවත් දීලා තිබ්බේ.  දවස් ගානක් අමාරුවෙන් ඉඳලා තියනවා, හැබැයි රෝහල්ගත වෙලා නෑ. කොහොම හරි මේ නර්ස් නෝනා මැදිහත් වෙලා ලෙඩාව වාට්ටුවට ඇතුලත් කලා.
පහුවෙනිදත් නර්ස් නෝනා ආවා. හොඳම හරිය ඊට පස්සේ. මේ ලෙඩාගේ දුව නර්ස් නෝනාගේ බබාව බලාගන්න කෙනා. තාත්තට සනීප නෑ කියලා සති ගානක් ඇවිත් නෑ. ඉතින් නර්ස් නෝනාට වැඩට එනකොට හරිම කරදරේ බබාව බලාගන්න කෙනෙක් නෑ.
අනේ ඩොක්ටර් මෙයාගේ ටිකට් කපන්න එපා, පුළුවන් තරම් තියාගන්න බලන්න. මෙයා ගෙදර ගියොත් බබා බලාගන්න කෙනා වැඩට එන්නේ නෑ. ඔන්න ඕකයි ඉල්ලීම.
ඒ වුනාට අපි ලෙඩාට ඉක්මනටම ප්‍රතිකාර කරවලා, සනීප වූ වහාම ගෙදර යැව්වා.

දෙවෙනි කතාව. මේකත් නර්ස් නෝනා කෙනෙක් සම්බන්ධව. මේ නර්ස් නෝනා වැඩ කරන්නේ වෙනත් රෝහලක. එයාගේ තාත්තව ගෙනත් රෝහලේ නතර කලා. මේ වයසක මනුස්සයට ශ්වසන රෝගයක් (COPD) දියවැඩියාව හා කලින්  හෘදයාබාධයක් තිබිලා තියනවා. අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර කලා. ඉස්පිරිතාලේ හැම දෙයක්ම නෑ. ඉක්මන් සුවය සඳහා සමහර බෙහෙත් පිටින් ගෙන්න ගන්න සිදුවෙනවා, සමහර පරීක්ෂණ පිටින් කරගන්න සිදුවෙනවා. මේ මනුස්සයටත් එහෙම බෙහෙත් වගයක් ගෙන්න ගන්න ඕනේ වුනා. ඒත් එක්කම ඊසීජී පටියේ සැක සහිත වෙනස්කම් කීපයක් තිබුනු නිසා ට්‍රොපොනින් කියන ලේ පරීක්ෂාවත් කරගන්න ඕනේ වුනා. රෝගියාට ඒ තුන්ඩු දෙක දුන්නා. පළවෙනි දවසේ අහපුවාම දෙකම කරගෙන නෑ, හේතුව කවුරුත් බලන්න ඇවිත් නෑ, දෙවෙනි දවසේ , ඒත් නෑ, තුන් වෙනි දවසේ ....ඒත් නෑ. කරන්න දෙයක් නැති නිසා වෙනත් විකල්ප ප්‍රතිකාර වලට යන්න සිද්ධ වුනා. හතරවෙනි දවසේ ඒ ලෙඩාගේ දුව හෙවත් කතා නායිකා නර්ස් නෝනා ආවා, බලෙන් ටිකට් කපාගෙන ලෙඩා එක්කගෙන ගියා. හැමෝටම වැඩ තමයි, නිවාඩු නෑ තමා, නයිට් ඩියුටි තමා, ඒ වුනාට සෞඛ්‍ය සේවයේ රැකියාවක් කරන කෙනෙක් හැටියට තමාගේ තාත්තට ඒ දක්වපු සැලකිල්ල ගැන නැවතත් හිතන්න තිබුනා .

හැමෝම එහෙම නෑ.

දියවැඩියාව

නොවැම්බර් 14 ලෝක දියවැඩියා දිනය යෙදෙනවා. දියවැඩියාව ගැන කතා වෙන මේ නොවැම්බර් මුල, වෛද්‍ය ශිෂ්‍යයෙක් හැටියට මම දැකපු සත්‍ය සිදුවීමක් මතක් වුනා. නම් ගම් හෝ රෝහල මොකද්ද කියන එක හරි නෑ.
මේ කතාව දකින්නේ කාන්තා මානසික රෝග වාට්ටුවේදි. දියවැඩියාවයි මානසික රෝගයි අතර මොකද්ද තියන සම්බන්ධය කියලා ඔබට හිතෙනවා ඇති. මේ කතාවේ කතා නායිකාව අවුරුදු තිස් ගනනක රජයේ ලිපිකරු සේවයේ කාන්තාවක් (මගේ මතකන නිවැරදි නම් )ඇය විවාහකයි, දරුවෝ දෙන්නෙක්ද කොහෙදෝ හිටියා. වාට්ටුවට ඇතුළු වීමට හේතුව සිය දිවි නසාගැනීමට උත්සහ කිරීම. ( සියදිවි නසා ගැනීම හෝ ඊට උත්සාහ කිරීම කියන්නේ රෝගයක්, suicidal attempt මානසික රෝගයක්. ඒ කියන්නේ වහාම ප්‍රතිකාර ගත යුතුයි ) මේ කාන්තාව කළින් දවසක රෑ ගෙදර කට්ටිය නිදාගන්න ගියාට පස්සේ එයාගේ සාරියක් ගෙදර බාල්කයක් හරහා දමලා ඒකෙ කොනක තොන්ඩුවක් හදලා එල්ලිලා මැරෙන්න හදලා. කොහොම හරි සද්දේ ඇහිලා ඒ කාන්තාවගේ ස්වාමිපුරුෂයා ඇවිදින් බේරගෙන තියනවා. ඊට පස්සේ ඇයව හදිසි අනතුරු වාට්ටුවට දාලා තියනවා. හදිසි අනතුරු වාට්ටුවේ ප්‍රතිකාර වලට පස්සේ මානසික රෝග වාට්ටුවට වැඩිදුර ප්‍රතිකාර වලට එවලා තිබුනා.

ඉතින් කෝ මේකේ දියවැඩියාවක්? තාම නෑ. මේ කාන්තාවගේ සායනික ඉතිහාසය ( clinical history ) ගන්න සිදුවුනා. සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීම හා ඊට අදාල ඇගයීමක් කරන්නත් ( Suicidal risk assessment ) මේ ඉතිහාසය වැදගත්. මේ කාන්තාව සියදිවි නසා ගන්න උත්සාහ කරන්න ආසන්නතම හේතුව තමයි අනියම් සම්බන්ධතාවයක්. මේ කාන්තාව හැමදාම උදේ හවස වැඩට යන බස් එකේ කොන්දොස්තර එක්ක අනියම් සම්බන්ධතාවක් පටන්ගෙන. තහනම් ගහේ ඵල නෙලන තරමටම මේ සම්බන්ධය දුර දිග ගිහින්. කොහොම කොහොමහරි මේක ගෙදරට ආරංචි වෙලා. යම් යම් කතාබහක් ගිහින්, ඊට පස්සේ දුක / ලැජ්ජාව හෝ තරහ නිසා මේ කාන්තාව තමන්ගේ ජීවිතය නැති කරගන්න උත්සාහ කරලා.

ඉතින් ඇයි ඉස්කෝලෙ යන දරුවොත් ඉන්න මේ කාන්තාව අර විදිහට දුර දිග ගිය අනියම් සම්බන්ධතාවක පැටලිලා තියෙන්නේ. මේ කාන්තාවගේ සැමියා නරක පුද්ගලයෙක් නෙවෙයි, බිමට ඇබ්බැහිවූවෙකුත් නෙවෙයි, ඒ වගේම අනියම් සබඳතා තියෙන කෙනෙකුත් නෙවෙයි. එකම ප්‍රශ්නෙ එයාට දියවැඩියාව තියෙනවා, ටික කාලයක් තියනවා. මේ මනුස්සයා ටිකක් පණ්ඩිතයෙක්, හරියට ක්ලිනික් එන්නේ නෑ දියවැඩියාවට හරියට පිළිවෙලට බෙහෙත් ටික ගන්නේ නෑ. ඔහොම කාලයක් ගියාට පස්සේ මේ දියවැඩියාව රෝගියාට දියවැඩියාව නිසා ඇතිවන ස්නායු දුර්වල වීම පටන්ගෙන. ( දියවැඩියාව නිඩා ගොඩාක් ස්නායු දුර්වල වෙන්න පුළුවන්.Diabetic Neuropathy  සමහර දුර්වලතා ආපසු මුල් තත්වය්ට හොඳ කරන්න බෑ. දියවැඩියාවේ ස්නායු දුර්වල වීම දියවැඩියාව තිබුනු කාලය, රුධිරයේ සීනි පාලනය අධිරුධිර පිඩනය ඉහල කොලෙස්ටරෝල් වගේ කරුණු මතත් රඳාපවතිනවා )  දියවැඩියාව නිසා එන ස්නායු දුබල වීමේ එක් දුබලතාවක් වන ස්වයංසාධක ස්නායු දුර්වල (Autonomic neuropathy)වීම මේ කාන්තාවගේ ස්වාමියාට ඇවිත්. ප්‍රතිඵලය තමයි ලිංගික බෙලහීනතාව (erectile dysfunction ) එතනින් එහාට කතාව ලියන්න ඕනේ නැතිවත් මොකද වෙලා තියෙන්නේ කියලා ඔබට තේරෙනවා ඇති.
කවුරුද හරි කවුරුද වැරදි කියලා කියන එක මගේ රාජකාරිය නෙවෙයි.මේ සිදුවීම අහපු පළමු අවස්තාවේත් මට හරි වැරදි කවුද කියලා හිතුනේ නෑ. දියවැඩියාවට හරියට බෙහෙත් බීලා ක්ලිනික් එකට හරියට ඇවිත් පාලනය වුනා නම් මේ වගේ අවාසනාවන්ත සිදුවිමක් නොදකින්න තිබුනා. ඊට පස්සේ උපදේශනයට මේ කාන්තාව යොමු කළා. ඇගේ ස්වාමි පුරුෂයා දියවැඩියාව පාලනයට වැඩිදුර පරීක්ෂණ සඳහා  යොමු කළා. එතනින් එහාට මොකද වුනේ කියලා මමත් දන්නේ නෑ

කොහොම වුනත් නොවැම්බර් මාසයේ මට කියන්න තියෙන්නේ 14 වෙනිදා විතරක් නෙවෙයි හැම මාසෙම, හැම අවුරුද්දකම දියවැඩියාව කියන මාරයා  පරාජය කරන්න හැමෝම සිහියට ගන්න ඕනේ කියලා. එහෙම නොවුනොත් දියවැඩියාව නොදැනීම හොරෙන්ම ඔබව පරාජය කරනවා. සමහර විට ඒ පරාජය ආපසු හරවන්න අමාරු වෙන්න පුළුවන්.